1/07/2011

White Chickens Gipadagko Isip Pastured Chickens

Ni ZAC B. SARIAN
Bisaya Enero 19, 2011

Mga binuhiang puting manok nga gipasagdang maningaon sa kasagbotan.

DUNAY dakong interes sa luwas ug himsog nga pagkaon. Kini ang hinungdan nganong daghan ang minglikay pagkaon sa manok nga nagdako nga gibombardiyo sa antibiotics ug synthetic growth hormones sama sa ginapadagko karon sa daghang commercial broiler grower.

Isip resulta ning padayong pagpakabana bahin sa himsog nga pagkaon, daghan ang mingbalising karon sa pagpamuhi og free-range chickens nga pangbaligya ingon man pangonsumo. Kining mga manoka gipangpasto ug kon hatagan man og komersiyal nga pagkaon walay antibiotic. Ang pastured chickens, bisan og sila foreign breed, lamian usab sama sa netibong manok.

Sa minglabayng katuigan, ang nahilig sa free-range chicken nanagpadagko sa colored nga mga manok gikan sa Pransiya. Kontento ang mga grower sa performance sa inangkat nga colored chicken kay mas paspas silang modagko kaysa native nga mga manok.

Sa mga suplayer og colored chicks sa nangaging pipila ka tuig, kahinganlan niini si Bobby Inocencio sa Teresa, Rizal. Apan gumikan sa mga problema, mihunong sa pagpangangkat og parent stocks ug mihunong sa pagprodyus og day-old chicks ang mga Inocencio. Sunod niini ang Solraya Enterprises ni Dr. Rey ug Sandy Itchon nga misulod sa pagprodyus og pagpamaligya sa Sunshine nga mga piso, nga gikan usab sa Pransiya.

Nakombensir nila ang daghang tawo sa tibuok nasod sa pagsulay sa pagpamuhi og Sunshine chickens pinaagi sa agresibo nilang adbokasiya sa natural nga pagprodyus og pagkaon. Apan ang problema kay ang pag-angkat sa parents stocks dako nag gasto hinungdan nga ang mga piso dili na mabaligya ubos sa P35 matag usa. Duna man ganiy panahon nga ibaligya nila ang mga piso sa tag-P40 ngadto sa tag-P50 kada usa.

Ang dakong gasto sa colored chicks ang nakitang dakong babag sa natural farming advocacy sa mga Itchon. Kini ang hinungdan nganong nagpahigayon silag pagsulay. Naghunahuna sila sa pag-pasture og broiler chicks nga ginapatubo sa commercial growers sulod sa mga balay-balay sa manok. Kini gumikan usab sa daghang maayong rason. Una, dunay daghang mapalit nga day-old chicks sa daghang mga dapit sa nasod maong ang mga nanagpatubo dili maglisod sa ilang panginahanglan. Ug kini barato usab. Pananglitan, sa miaging bulan, ang puti nga mga piso ginabaligya lang sa tag-P8 kada usa tungod sa sobra nga suplay. Ug ning bag-o lang, usa ka grower sa Baras, Rizal misulti nga ang presyo mitaas ngadto sa tag-24 kada usa. Apan bisan pa niini, barato ra gyod kaayo ang mga piso sa puti nga manok kaysa colored day-old chicks.

Ang mga Itchon nagpadagko sa ilang white chickens sa yanong balay-balay sama sa ilang ginahimo alang sa colored Sasso o Sunshine chickens. Ila kining gi-brood sahi sa colored chicks (21 days) apan buhian sila nga maningaon sa gawas nga mas sayo og usa ka semana.

Binuhiang puti nga mga manok nga nagpangita sa ilang pagkaon sa gawas sa ilang balay-balay.

Imbes nga mogamit og veterinary drugs, giaplay nila ang fermented plant juice (FPJ) sa ilang ilimnong tubig gikan sa unang adlaw hangtod na sa panahon nga sila anihon aron ibaligya. Kini nakatabang nga paspas nga motubo ang mga manok. Matag tulo ka adlaw, hatagan usab nila og laing fermented product ang mga manok nga gitawag nilag OHN kun Oriental Herbal Nutrient nga magpalig-on sa immune system aron labi pang makasugakod sa mga sakit ug kahapo.

Ang mga Itchon naghimo sa kaugalingon nilang plant juice. Maoy paborito nilang mga materyal ang paspas manubo nga mga tanom sama sa alugbati, tangkong, kamote, bani sa saging ug water hyacinth kun water lily. Tagod-tagoron nila kining maong materyal ug i-ferment sinagolan og molasses. Sa matag tulo ka kilo nga tinagod-tagod nga mga materyal, dugangan nila kinig usa ka kilo nga molasses. Kini makaprodyus nag 2.5 liters nga fermented plant juice sulod sa usa ka semana. Unya, duha ka kutsara sa FPJ ang idugang matag litro sa ilimnong tubig sa mga manok.

Samtang ang commercial integrators gusto nga ang ilang mga manok maani sulod sa 30 ka adlaw, gituyo sa mga Itchon nga malangan ang pagtubo sa ilang mga manok aron motimbang kinig 1.9 ngadto sa 2 ka kilo (liveweight) inig-edad og 60 ka adlaw. Ilang langanon ang pagtubo sa mga manok pinaagi sa pagpakaon nilag commercial feed kausa sa usa ka adlaw nga ihatag sa alas singko sa hapon. Sa paghimo niini, ang pagtubo hinay kay sa naandan sahi sa ginapraktis sa mga integrator. Apan kini maghatag usab og kahigayonan sa mga manok nga maugmad og maayo ang ilang mga masel nga makaugmad usab sa kalamian sa karne. Sulod sa kataposang 20 ka adlaw, hatagan nila ang mga manok og ginaling mais aron magda’g ang panit sa mga manok, nga maoy kasagarang gusto sa mga kustomer. Gibutyag sa mga Itchon nga ang ilang puti nga mga manok susama kalamian sa free-ranged Sunshine nga ilang ginabaligya kaniadto.

Gisulti sa mga Itchon nga ang pagpadagko og puti nga mga manok sa natural nga paagi mokita usab. Base sa ilang kasinatian, migasto lang silag P100 aron makaprodyus og duha ka kilo nga manok sulod sa 60 ka adlaw. Ilang nabaligya ang dressed chicken sa tag-P200 kada kilo. Ang duha ka kilo nga manok (liveweight) kasagaran motimbang og 1.3 ka kilo kon maihaw na ug mabaligya sa P260.

Ang mga Itchon nahimong lig-ong tigsangyaw sa natural nga pagpanguma. Sila mga membro usab sa natural farming society kansang mga membro nanagprodyus og mga utanon, prutas, baboy, manok ug ubang mga hayop sa natural nga paagi sa pagpadagko niini. Ang pangulo sa ilang grupo mao si Andry Lim sa Davao City, kinsa bag-o lang nakadawat og pasidungog gikan sa Department of Agriculture alang sa aktibo niining pagsangyaw sa natural nga pagpanguma nga nakat-onan gikan sa eksperto nga Koryano daghang tuig na ang mingbalay.

Laing mag-uuma usab nga misulod sa pagpamuhi og puti nga mga manok gikan sa French colored chicken mao si Alex Yu, nga dunay organic farm sa Baras. Rizal. Nagpatubo siyag puti nga mga manok hangtod sa 90 ka adlaw tungod kay mao kiniy gusto sa target niyang mga kostumer. Ang mga Itchon, sa laing bahin, mas gusto ang 60 ngadto sa 79 ka adlaw nga mga manok nga motimbang og labing menos duha ka kilo kay mao usay gusto sa kasamtangan nilang mga kostumer. Nakaugmad na sila og network sa loyal customers kinsa mopalit gikan nila sa nagkadaiyang mga produkto nga naprodyus sa natural farming way sama sa itlog, chicken sausages, karneng baboy ug uban pa.

Niining tanan, wala gyoy mausik nga panahon sa pagsulay sa pagpamuhi og puti nga mga manok sa natural nga paagi nga mahimo usab nga imong kapanguwartahan.—