Bingo

Sugilanon ni Edgar S. Godin
Bisaya Nobiyembre 26, 2008

(Mananaog sa Ikaduhang Ganti sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature 2008. Mga maghuhukom: Dr. Teresita Maceda, tsirman; Dr. Belen Calingacion, sakop; Atty. Manuel Lino Faelnar, sakop.)

Sa pagsil-ip sa gitawag natog kalidoskopikong kinabuhi, may gagmayng mga aktor sab nga angayng lentehan. Apan di kaha bayhon mo hinuon ang mobawos paglili ug ikaw na hinuon ang gitan-aw sa masigang mata sa kaugalingon mong anino? BINGO! Sigeng gipakagay ni Lailah nga mas ilado pa sa angga niyang ‘Balat’ ang mga bolilyo sa setentay singko ka numero sa Bingo nga nanagsingkiay ug nanagtinabuylog sa ilawom sa bolahan agig sangyaw sa pagsugod na usab sa naandan nilang lingaw-lingaw. Lingaw-lingaw lang alang kanila ang dulang Bingo ug walay nakaamgo nga sama silag ming-apil sa gera. Giuyog ug giuyog ni Balat ang bolahan aron mokusog pa gayod ang namugnang kasikas niini kansang kaalingisig nga misibaw sa nagkagidlay nilang dapit daw matahom nga huni nga kusganong nagdapit sa nakadungog. Si Loling nga nanghugas sa ilang kinan-an sa paniudto mikiros gilayon, biniyaan ang buhat sa banggira, pagkadungog sa kinagilkil sa mga bolilyo — ingog nalisang pag-ayo nga dili makatambong sa pagsugod sa kada palis nilang sesyon. Ug sama kang Loling, ang ubang mga silingan nga ulipon na usab sa maong dula nanagkarakara paghugop sa sonata ni Balat. Nanag-iyahay silag pahiluna sa lingkoranan samtang nagpahimutang usab sa napili nilang karton o baraha. Diha na si Linda Pandak, si Ingkong Budlat, si Miguela Pahungaw, si Ronnie Pahac, si Tinoy Bungol, si Lyn Butod ug si Saria Bakang. "Hoy, Aldo, tawga si Gracia Tigasin ug si Chona Maanghit," mando ni Balat sa singko anyos niyang anak. "Ingna nga magsugod na!" Gilunggong na usab ni Balat ang mga bolilyo samtang naghinay-hinayg pangobra sa mga pusta. Gisanasana niya ang tanang mga karton nga gipustahan sa mga magduduwa. Wala madugay, nahiabot si Chona nga nagsinaplid sa iyang masusong anak samtang ang duha pa nga maantigo nang molakaw, nanagsunod kaniya. "Nganong nadugay ka man, Chona?" nangutana si Saria Bakang. "Ay, da! Naglung-ag kong daan, uy! Engkasog maglami ta ron— maabtan tag gabii, aw, may kan-on na. Sud-an na lay pangitaon," tubag usab sa angkan nga naghikyad sa iyang baraha. "Sige, bola na," mipahibalo si Balat. Giyugyog gilayon sa mibola ang sudlanan-bolahan ug dayon: "Sa letrang ‘N’— sipag buto, kuwatro nga may singko— numero kuwarentay singko..." Isigduko ang mga magduduwa sa ilang mga karton. Mahinamon nilang gitiman-an ang numerong migula pinaagi sa pagbutang og bato. Samtang nalingaw ang mga dagko nga miapil sa Bingo, ang gagmayng mga bata usab naninguha sag duwag ila. Nagyagaw ang tibuok palibot. Dihay mga batang nanggiaway, may mingaab paghilak ug ang uban nangatawa. Ang ilang kabanha miilog sa kinagulkol sa mga bolilyo nga padayong gibola. "Sa letrang ‘B’— Valentine’s Day, numero katorse," milanog na usab ang tingog sa bolador. "Hinay-hinay lang, daghan ring akong karton," mireklamo si Lyn Butod. "Naa pa, o, katorse," mitudlo si Ingkong Budlat. "Sige, bola na..." mituaw si Loling. Gilunggong sa bolador ang bolahan. Human makakuot og usa ka bolilyo, "Sa letrang ‘O’," matod niini, "numero saysentay singko." "Unsa to? Kusga pod na pagbasa," mingulob si Tinoy Bungol. Giotro pagbasa sa bolador apan pinasinggit na. Ug nangatawa ang tanan gawas kang Tinoy. "Kamo kunoy mabungol, lalim ba!" misikmat ang hamtong. Ug nanghugyaw na usab pagpangatawa ang uban. Ning tungora, si Nestly, anak ni Balat nga magduha pa ka tuig, miparayeg sa inahan. Mibaiid kini. Naghingihingi. "Ayawg samok!" Gisingkahan ni Balat ang bata. Apan inay mopatuo, mingaab hinuon kini. "Langasa ana, uy!" Dihay mibadlong. "Oo, pagpalit ngadto sa tindahan," gitunolan ni Balat ang iyang anak og tibuok peso. Gidawat sa bata ang kuwarta apan nagpadayon pa kini paghilak. "Hilom na!" Mipiti ang sampot sa bata nga gihapak ni Balat sa iyang pa’d. "Lakaw, pagpalit na ngadto!" Makamao nang mopalit si Nestly sa tindahan sa duol bisan lugsanay pa kining makalitok. Apan wala kini molakaw aron pagpalit. Gikumkom lamang sa bulingit niining kamot ang pesong gihatag sa inahan. Sa nalingaw na ang bata, miduol kini sa ubang mga batang nanagdula ug iya kining gipakitaan sa gigunitan niyang kuwarta. "Sa letrang ‘G’— si Ghodong Bombay, ang hari sa payb siks," padayon sa nagbola. "Uy, pilay kuwarta aning Ronie?" Nakurat ang tanan sa singkang pangutana sa nahibuthong si Nang Ondang. "Tibuok gatos may da’ ana," tug-an usab ni Balat. "Peste kang bataa, ka! Daan pa ko nga ikaw maoy nagkuha," dayong lunggob niini sa kuwartang diha sa kamot sa batan-ong gianggaag pahak. "Hala, pauli kay adto tas ba’y magtiwas!" Gipugnit ni Nang Ondang ang dunggan sa anak ug gibitad pauli sa ilaha. Nagpadayon ang duwa. Unya takulahaw lang, may mituaw: "Unsa man nang nag-aso?" Nakayanghag ang tanan. "Uy, Marino, susiha kuno," sugo ni Chona sa anak. "Morag sa atoa man na." Midagan ang bata paingon sa ila. "Sa letrang ‘B’— Hudas!" sa bolador na usab nga ang numero 13 maoy gipasabot. "Hoy, Balat," ni Linda pa sa dakong tingog, "ang imong anak, minglurat ang mata!" "Naunsa man na?" ni Balat pa. "Gikaon man niya ang peso," tug-an sa usa ka bata. Mao usay pagdangadanga sa anak ni Chona nga nagpaninggit: "Mama... ang atong balay nagsiga!" Midagan si Chona pagkadungog sa gitaho sa anak samtang si Balat usab daling mitindog ug gipukpok ang tangkugo sa anak nga nakatulon og peso. "BINGO!" Misibaw ang tingog ni Gracia taliwala sa kaguliyang. Unya nanaguto si Miguela Pahungaw dayong ingon: "Giatay! Dako na kog pilde, da!" Apan duna bay midaog sa gera? (KATAPOSAN)